[ Pobierz całość w formacie PDF ]
wolnomularskich. Jedni upatrują w bogatej symbolice masofiskiej spuściznę
po bogatej tradycji historycznej, powiązaniejej ze średniowiecznymi konfra-
terniami mularzy, w których każda ezynnośE, przedmiot, rodzaj pracy był
określony specjalistycznymi i nieznanymi obcym terminami. Inni widzą w
niej spuściznę tradycji sięgającej zarania dziejów, których miałaby sięgać
masoneria, jako zwieficzenie wszystkich ludzkich umiejętności.
1 L. Chajn, Polskie wolnomularstwo 1920 -1938, Warszawa 1984, s. 36.
2 Por. S. Załęski, O masonii w Polsce od roku 1738 do 1822 na zrbdłach wyłącznie
masot5skich, cz 1. Dzieje masonu w Polsce, Krakbw 1908, s. 62 - 63.
Najstarszy "spekulatywny" wolnomularz, Eliasz Ashmole (1617 -1692),
nazwał symbole masofiskie receptą na szczęcie i nakazywał poszukiwać
znaków i reeept, które w zamierzchłej starożytnoci pozwalały ludziom od-
najdywać niezawodną drogę w życiu.
W ciągu dziejów ukształtowało się kilka teorii zmierzających do wyjanie-
nia roli symboli w wolnomularstwie.
I. Teoria fikeji - w symbolach ukryte są pewne znaki umowne, które
mogły ulegać ciągłym zmianom.
2. Teoria psychologiczna - znaczenie symbolu wiąże się z pewnym prze-
życiem indywidualnym lub zbiorowym.
3. Teoria estetyczna - symbole mają zdolność budzenia poczucia piękna.
4. Teoria socjologiczna - symbol ma wymiar społeczny, który oznacza siłę
twórezą, wywołującą określone zjawiska społeczne i zachowującą je przy
życiu.
r. Tcoria etyczna - jej zwolennicy oceniają symbol z pozycji jego zdolno-
ści tnotywac,yjnej, uzasadniającej podjęcie decyzji i realizację podjętych za-
mierzeń, które wypływają z podświadomej bądz z rozumnej woli człowieka.3
27
6. Teoria filozoficzna - sięga samej istoty problemu i ujmuje zagadnienie
w całej rozciągłości. Jej twórcą jest mason, duchowny luterafiski i filozof, ks.
prof. Karol Serini. Twierdził, że: "Wolnomularstwo jest pewnym ujęciem
rzeczywistoci i w swym ujęciu pewną rzeczywistoScią duchową, ideową i
psychiczną. Rzeczywistoć wolnomularska ujawnia się w swoistej ideologii,
obyczajowości, obrzędowości, organizacji i układzie życia, musiała być usta-
lona i oznaczona dla pokoleń następnych w celu odróżnienia jej od zjawisk
pokrewnych. (...) Terminy i pojęcia są niewystarezające, dlatego wolnomu-
larstwo z zupełną słusznością chwyciło się symbolu. On tę rzeczywistoE
wolnomularską jednoczenie zastępuje, oznacza, przypomina, ujawnia i za-
krywa, wskazuje i tłumaezy i dlatego jest konieczny. Wreszcie wartość sym-
bolu dla wolnomularstwa polega na tym, że ono musi być przez braci nie
tylko rozumowo poznane, lecz doznane, przeżyte".4
Francuski wolnomularz Henri Gray zastanawiająć się nad drogami, jaki-
mi symbolizm przyszedł do volnomularstwa, szczególnie podkreśla dwie:
6 wiekó k średń ćh ze swą smboliką religijną oraz redniowieczny
wy (s holastyka).
yródła pozamasofiskie mówią o żydowskim pochodzeniu symboliki ma-
sofiskiej, zwłaszcza o bogatym czerpaniu z Kabały i z tradycji żydowskiej.
Wskazywane są także, jako inspirujące symbolikę masofiską: magia egipsko
- chaldejska, gnostycy, zakon templariuszów. Jeszcze inni twierdzą, że sym-
3 L. Chajn, dz. cyt., s. 36 - 37.
4 K. Serini, Symbol w wolnomularstwie, Warszawa 1933, s.14.
5 H. Gray, La penetriation du symbolisme dans la Franć - Macońnerie, I,a Revue
(miesięcznik wolnomulany belgijskich), Bruksela 1931, nr 48, s.147 -152.
29
bolika ta jest bluznierczym naśladownietwem liturgii i obrzędowości Kościo-
ła, której celem jest nadanie masonerii wymowy związku pseudo- chrześei-
jańskiego. Już więć sam rytuał masoński, ze swoją bogatą i tajemniezą
symboliką, jest jednym z zasadniczych powodów negatywnego stosunku
Kościoła do masonerii.
Dużą rolę i znaczenie w świecie symboli masońskich odgrywa ich piękno
i poetycznośE. Johann Wolfgang Goethe (1749 -1832, inicjowany do loży
"Amalia" w Weimarze), czerpiąć inspirację z wolnomularstwa dał księdze
swych wspomnień tytuł "Poezja i rzeczywistość". Symbol jest według Goethe-
go tym "światłem", którego pragnął na łożu śmierci, w chwili przekraczania
Wiecznego Wschodu Wolter, krzycząc: "Więcej światła". Jak pisali wolno-
mularze (np. L. Claude Saint - Martin): "Bóg masonów nie tylko zna prawa
28
geometru, wedle których zbudowany jest świat. Jest On także artystą, two-
rzącym wedle reguł piękna, w czym urzeczywistnia się wolny duch twórezy".7
Literatura wolnomularska poświęca wicle uwagi moralizatorskiej i uszla-
chetniającej roli symbolu, a także jego wychowawczej roli, zmuszającej adep-
ta do intelektualnego wysiłku i do praey nad sobą.e
Wszystko, co związane jest z dziaaniem loży, ma ścisły związek z masoń-
ską symboliką. Wolnomularze odbywają symboliczne uroczystości, używają
symbolicznych przedmiotów, słów, znaków i gestów.
Liezba świąt masońskich jest ustalona przez daną lożę. "Regulamin świąt
zwykłych i nadzwyczajnych, bankietów żałobnych i innych ceremonii publi-
cznych" ułożony dla lóż polskich przez "najpoważniejszego brata" Wielhor-
skiego z komisarzami: Stanisławem Potockim, Baltazarem Treterem, Janem
Kaiserlingiem i Glaire'm w końeu wieku XVIII, postanawiał, że: "Jedno jest
[ Pobierz całość w formacie PDF ]